آخرین خطبه نماز جمعه آیت الله دکتر رمضانی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ

آخرین خطبه نماز جمعه آیت الله دکتر رمضانی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ

موضوع: درسهائی از قرآن ۲۶ (مسئولیت پذیری ۳)
تاریخ: ۲۴٫۰۸٫۲۰۱۸

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله ربّ العالمين و الحمد لله الذی لا مُضادّ له في مُلكه و لا مُنازِعَ لَهُ في أمره. الحمدالله الذی لا شريك لَهُ في خلقه ولا شبيه لَهُ في عَظَمَتِه (جزء من دعاء الإفتتاح) وصلّی الله علی سيدّنا ونبيّنا محمّد صلّی الله عليه و علی آله الطاهرين و اصحابه المنتجبين.
عبادالله ! اوصيكم و نفسي بتقوی الله و اتّباع امره و نهیه

از جمله اموری که در زمینه مسئولیت پذیری آدمیان مهم است، اینست که هر انسانی به اندازه مسئولیتش باید پاسخگو باشد. او موجودی مختار و آزاد است و با اراده خود باید در مسیر انسانی گام بردارد؛ لذا نسبت به هر تصمیمی که می گیرد باید پاسخگو باشد، باید مراقب باشد در هر کاری بر اساس علم و آگاهی عمل نماید. قرآن کریم در آیه ۳۶ سوره اسراء در این رابطه می فرماید: « وَلاتَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُوْلَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا؛ وچيزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن، زيرا گوش و چشم و قلب، همه مورد پرسش واقع خواهند شد»

مسئولیت فردی و اجتماعی هر انسانی آنست که با صداقت در مسیر صلاح و درستی گام بردارد و خود و جامعه را از فساد و نادرستی بر حذر دارد. چنین نگرشی به انسان از او شخصیتی بزرگ تربیت می کند و باعث می شود که جامعه بشری نیز در مسیر عدالت، عقلانیت و معنویت گام بردارد. خدای متعال پاداش چنین انتخاب صحیح و شایسته ای را حیات طیبه معرّفی کرده و در آیه ۹۷ سوره نحل می فرماید: «مَن عَمِلَ صالِحًا مِن ذَکَرٍ أَو أُنثیٰ وَهُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً» و در جای دیگر می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد، صبر كنيد و ايستادگى ورزيد و مرزها را نگهبانى كنيد و از خدا پروا نماييد، اميد است كه رستگار شويد»[۱]

باید توجّه داشت، این سنخ از آیات قرآن که دربارۀ انواع مسئولیت­های انسانی سخن به میان می آورد، بسیار فراوان است مانند آیه ۶۳ تا آخر سوره مبارکه فرقان که اشاره به انتخاب های صحیح و درست انسان دارد و نیز در برخی از سوره ها اشاره به انتخاب های نادرست دارد. آموزه های دینی آدمیان را بر همین اساس به مؤمن و کافر تقسیم کرده و برای هر کدام ویژگیهایی را ذکر می نماید. آنان که بر اساس ایمان به حق رفتار می کنند و عمل صالح انجام می دهند با آنان که بر اساس کفر و نفاق و شرک انتخاب می کنند کاملاً متفاوت هستند. در مسئولیت های اجتماعی نیز همین طور است، انسانها بر پایه اعتقادات صحیح و باطل خود انتخاب های متنوعی دارند و در هر صورت باید پاسخگو باشند. بدین سان آنان که وزن اعمالشان سنگین و ارزشمند است، در بهشت جاودان جای خواهند داشت، چه اینکه آنان که اعمالشان سبک و بی ارزش باشد، در جهنم و عذاب الهی قرار خواهند داشت: « فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَهُوَ فِی عِیشَةٍ رَاضِیَةٍ ؛ وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ فَأُمُّهُ هَاوِیَةٌ؛ وَمَا أَدْرَاکَ مَا هِیَهْ نَارٌ حَامِیَةٌ؛ اما كسیكه در آن روز ترازوى اعمالش سنگین است، در یك زندگى خشنودكننده خواهد بود واما كسیكه ترازوهایش سبك است، پناهگاهش «هاویه‏» دوزخ است و توچه میدانى هاویه‏ چیست؟! آتشى است سوزان!»[۲]

انبیاء الهی که برگزیده های پروردگار متعال هستند و واسطه میان حق تعالی و خلقند، بزرگترین مسئولیت را در خصوص هدایت انسانها دارند. نقش آنها اینست که آیات الهی را بر مردم تلاوت کنند و در تعلیم کتاب وحکمت و تزکیه نفوس بشری نقش ایفاء کنند: «هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَکِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفي‏ ضَلالٍ مُبينٍ؛ اوست آن کس که در میان بی سوادان فرستاده ای از خودشان برانگیخت، تا آیات او را بر آنان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت بدیشان بیاموزد، و آنان قطعاً پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند»

البته روشن است این شخصیت های برگزیده الهی که واسطه فیض الهی اند، درون و باطنشان مالامال از حقائق الهی است و در حقیقت آنان هدایت یافتگانِ درگاه الهی هستند که اجازه هدایت بندگان الهی به آنها داده شده است. این مسئولیت بزرگ هدایت پس از پیامبران الهی، به اولیاء و اوصیاء الهی واگذار شده و بعد از آنها، علماء دین عهده دار این مسئولیت سنگین هستند و نقش وساطت را ایفاء می کنند. یعنی آموزه های دینی را به درستی درک کرده و قانون زندگی بشر را به صورت دقیق و جامع ارائه نموده و این تفقه و فهم عمیق را به بشریت منتقل می نمایند تا به دور از هرگونه افراط و تفریطی، به شکوفائی عقل بشری کمک کنند و فطرت الهی را به بهترین شکل شکوفا سازند و چه بسا آیه ۱۴۳ سوره بقره که می فرماید: «وَ كَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَ يَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا؛ و بدين گونه شما را امتى ميانه قرار داديم تا بر مردم گواه باشيد و پيامبر بر شما گواه باشد» به این مهم اشاره داشته باشد. چه اینکه مرحوم علّامه طباطبائی(ره) این معنا را انتخاب کرده اند که علماء و دانشمندان با نقش وساطت خود برای مردم الگو و اسوه خواهند بود و به وظیفه و رسالت الهی خود عمل خواهند کرد.

پس در دستگاه هدایت الهی نقش عالمان بسیار برجسته است و آنان باید به دور از وابستگی به دنیا، در علم و عمل عمیق باشند تا راه را بر اساس قانون الهی به بشریت نشان دهند. بدین جهت در روایت آمده است: «انّ العلماء ورثة الانبیاء»

بر این اساس، اگر فردی از سلامت روح و پاک برخوردار نباشد و یک مشت الفاظ را حمل کند، هیچ ارزشی نخواهند داشت چه اینکه آیه ۵ سوره جمعه به این مهم اشاره داشته و حال چنین عالمی ــ از هر کیش و مذهبی که باشد عالم یهودی باشد و یا مسیحی و یا مسلمان ــ را چنین بیان می کند: «مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ» شناخت مسئولیت و ادای وظیفه بر اساس آن، از موضوعات مهمی است که در قرآن و روایات نسبت به عالمان مطرح شده است؛ زیرا رفتار عالم اگر در مسیر غیرهدایت قرار گیرد، زمینه فساد را فراهم می کند: «اذا فَسَدَ العَالِم فَسَدَ العَالَم» چه اینکه در روایات دیگر آمده است: لغزش عالم باعث می شود هم خودش غرق شود و هم دیگران را غرق نماید.

در پایان این خطبه لازم می دانم این نکته را بیان کنم، در این ده سال حضوری که در مسجد امام علی علیه السلام و مرکز اسلامی هامبورگ با قدمت حدود ۶۰ سال داشته ام، مانند حضور سه ساله ام در وین، همواره تلاش کردم اسلام را با نگاه عقلانی، معنوی و با محوریت قرآن و تفسیر اهل البیت علیهم السلام معرفی نمایم. اینکه اسلام دین جنگ و خشونت نیست، بلکه دین هدایت انسان، برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی است. اینکه اسلام در آموزه های خود، صلح و آشتی با خدا و خود و دیگران را مورد تأکید قرار می دهند و با قوانین متعالی اش درصدد است عدالت، امنیت، آزادی و معنویت را در جامعه بشری نهادیه نماید تا آدمیان به کرامت واقعی خود نائل شوند. اسلام به دور از هر نوع افراط و تفریط و با رویکرد اعتدال انسان را به مکارم و محاسن اخلاق فرا می خواند و اینکه انسانها باید تلاش کنند به صفات الهی چون علم، حکمت، قدرت و محبّت آراسته گردند. البته اینکه چه اندازه در انجام این رسالت مهم توفیق داشته ام، خدای متعال می داند. در انتها اینجانب به عنوان کمترین طلبه نسبت به تمام قصور و کوتاهی ها، از خدای متعال عذر خواهم و امیدوارم همه با دعای خیرتان هدایت الهی را برای همه و از جمله این مسکین، مسألت نمائید. ان شاء الله

شایان ذکر است بعد از اتمام خطبه ها، نمازگزاران آخرین نماز جمعه را به امامت آیت الله دکتر رمضانی اقامه نموده و بعد از نماز ضمن تقدیر و تشکر از زحمات و تلاشهای ۱۰ ساله ایشان در فضایی گرم و صمیمی با ایشان خداحافطی کردند.

لازم به ذکر است آیین تودیع، تقدیر و تشکر از زحمات و تلاشهای ۱۰ ساله آیت اللّه دکتر رضا رمضانی و معارفه امام و مدیر جدید مرکز اسلامی هامبورگ، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدهادی مفتح در روز پنجشنبه ۳۰ آگوست ۲۰۱۸ از ساعت ۱۸:۳۰ در مرکز برگزار خواهد شد.